Skomentuj 
Podziel się!
Udostępnij
Twittnij
Wyślij
Drukuj
W końcu 2013 roku media w Polsce z dużą satysfakcja odnotowały, iż na liście portalu internetowego The World Geography, wśród 12 najbardziej niezwykłych obiektów architektonicznych w świecie, w grupie konstrukcji wieżowych na piątym miejscu znalazła się ciechanowska wieża ciśnień.
Grono laureatów
Pełna lista przedstawia się następująco:
1. Ivy Tower, Belgia
2. Guinigi Tower, Włochy
3. Dzwonnica soboru św. Mikołaja w Kalazinie, Rosja
4. Wieża telewizyjna, Jekaterynburg, Rosja
5. Wieża ciśnień w Ciechanowie
6. The Pirate Tower, USA
7. Sathorn Unique, Tajlandia
8. La Cheminée Moretti, Francja
9. Shime Tower, Japonia
10. Montreal Tower, Kanada
11. Tower of Wind, Japonia
12. PL Peace Tower, Japonia
Na miejscu drugim znalazła się Guinigi Tower (po włosku - Torre Guinigi) w miejscowości Lucca w Toskanii. Wyróżnia się - co podkreślają baedekery - szczególnym ogrodem. Jest on usytuowany … na wierzchołku wieży. Choć tak naprawę znajduje się tam kilka drzew, za to o rozłożystych koronach dających, jakże pożądany cień turystom. Dach wieży stanowi bowiem jednocześnie platformę widokową. Stąd z lotu ptaka można oglądać romańsko-gotycką architekturę tego prastarego grodu. Wieża stanowiąca jeden z symboli miasta jest zbudowana z czerwonej cegły.
Obiekt sklasyfikowany na trzeciej pozycji znany jest globtroterom, jako "podtopiona dzwonnica". Gdy w roku 1939 powstał retencyjny Zbiornik Uglicki, z soboru św. Mikołaja w Kalazinie (Rosja) zachowała się tylko dzwonnica wzniesiona na przełomie XVIII i XIX wieku z cegły i następnie otynkowana (wys. 74,5 m). Teraz majestatycznie króluje na sztucznej mikroskopijnej wysepce otoczona zewsząd wodami sztucznego zbiornika.
Czwarte miejsce przyznano mającej mieć - według projektu - 400 metrów wysokoś-
ci a mierzącej w rzeczywistości "zaledwie" 220 metrów wieży telewizyjnej w rosyjskim Jekaterynburgu (niedokończonej podobno z braku wystarczających na realizację projektu środków finansowych). Oglądana - zwłaszcza z perspektywy Jekaterynburskiego deptaka - wyjątkowo dobrze komponuje się w pejzażu miasta. Tuż za rosyjską konstrukcją w rankingu sytuuje się na piątej pozycji wieża w Ciechanowie.
Na miejscu szóstym jest Pirate Tower. Nie znajdziemy jej na Karaibach, ale w Kalifornii, na małej peryferyjnej plaży, nazwanej Victoria Beach. Konstrukcja niektórym przypomina pierwowzór rakiety. Inni odbierają wieżę bardziej poetycko uważając, że jest ona "cichym strażnikiem natury." Dla mnie osobiście obiekt wydaje się być raczej zaprojektowany w konwencji a'la Gargamel. De gustibus est non disputandum. Wieżę wzniesiono w 1926 roku dla senatora Wiliama E. Browna. Przez lata przechodziła w ręce kolejnych właścicieli, m.in. hollywoodzkich gwiazd filmowych. Niestety, teraz jest już mocno zaniedbana i zdaniem tutejszego nadzoru budowlanego stanowi niebezpieczeństwo dla tych turystów, którzy zechcą wejść do środka obiektu.
Miejsce siódme przyznano nieukończonemu wieżowcowi w Bangkoku. Straszy on niezamieszkałą pustką. Gdyby jednak zakończono budowę tego planowanego na 47 pięter drapacza chmur dla najbogatszych mieszkańców miasta, byłby chlubą tutejszych inżynierów. Stało się jednak inaczej.
Ósme miejsce przypadło w udziale nowoczesnemu dziełu sztuki zaprojektowanemu i wykonanemu przez Raymonda Morettiego. Jest to 32. metrowej wysokości komin zbudowany z setek kolorowych rurek. Usytuowany został obok wieżowców ze stali i szkła w znanej z budowlanego rozmachu i śmiałych rozwiązań architektonicznych paryskiej dzielnicy La Defense.
Na dziewiątej pozycji znalazła się wieża górnicza nieczynnej już od dziesięcioleci kopalni Shime w pobliżu japońskiego miasta Fukuoka. Wygląda jak "zombi", i sugestywnie przypomina obraz przeniesiony z... filmów grozy. Niestety, istniejąca w realu, a nie na kadrach filmowych konstrukcja cieszy się złą sławą, jako wieża - samobójców.
Pierwszą dziesiątkę zamyka zbudowana na Letnie Igrzyska Olimpijskie w 1976 roku wieża w Montrealu. Będąc na jej szczycie można podziwiać okolice Montrealu i St. Lawrence Plains na odległość blisko 100 km. Ta znana w świecie budowla mierząca 165 m wznosi się ku górze pod kątem... 45 stopni. Tymczasem sławna wieża w Pizie ma zaledwie pięć stopni odchylenia od pionu.
Na jedenastej pozycji sklasyfikowano japońską konstrukcję nazwaną Wieżą Wiatrów, a zbudowaną w morzu (na północny-wschód od portu lotniczego Haneda). Ta budowla o oryginalnym kształcie przypominająca żagle pełni rolę szybu wentylacyjnego dla podmorskiego, najdłuższego w świecie tunelu podwodnego o długości 9,6 km. Znajduje się on 40 m pod dnem morskim i prowadzi z Yokohamy do Chiby. Listę rankingowa zamyka Wieża Pokoju w japońskiej Osace pełniąca rolę pomnika-sanktuarium ku czci ofiar konfliktów zbrojnych.
W poszukiwania mianownika
Pierwsza uwaga nasuwa się już przy nawet pobieżnym zapoznaniu z listą laureatów The World Geography. Doprawdy trudno dopatrzeć się jednolitych zasad, według których odbywała się kwalifikacja do czołówki światowej tego typu budowli. Zrozumiałe, że skoro ranking dotyczył obszaru całego świata mamy tu obiekty zlokalizowane w różnych krajach. I do tego momentu wszystko jest jasne. Ale twórcy wyboru obiektów zestawionych w rankingu próbują porównywać obiekty diametralnie od siebie się różniące. Po pierwsze - różne są zastosowane przy wznoszeniu poszczególnych obiektów materiały. Od kamieni, przez cegły, tworzywa sztuczne, żelbet po stal. W przypadku ostatniego na liście obiektu jest to nawet... glina. Acz nakładana i utwardzana nowoczesnymi technikami na specjalne siatki. Ponadto zestawione obiekty wznoszone były przy użyciu różnych technik. Na dodatek pochodzą z różnych epok historycznych. Zostały też wzniesione z myślą o spełnianiu bardzo różnych funkcji użytkowych.
Jaki jest tu wspólny mianownik? Pomocą w rozwiązaniu zagadki niech będzie cytat na portalu The Word Geography: Oto 12 wież, które różnią się od wszystkich innych: wysokością, strukturą i urodą. I dlatego są preferowane przez wielu fotografów i turystów - tak portal The World Geography uzasadnił swój wybór dwunastu najbardziej niesamowitych wież świata. Można z tego wnosić, iż przy wyborze i ocenie obiektu grę odegrały względy głównie estetyczne. Ponadto brano pod uwagę potencjalną możliwość odniesionych wrażeń z kontaktu z obiektem, pozwalających na zaliczenie ich do kategorii wyjątkowych, niecodziennych, wręcz spektakularnych. Pytanie do jurorów - tylko jak takie kryterium daje się zobiektywizować?
Jurorzy rankingu - co wydaje się naturalne - patrzyli na obiekty jako potencjalne źródło zainteresowania. Jakby dla nich kryterium estetyczne (uroda) i psychologiczne, w tym owa trudna do sprecyzowania "niesamowitość" - miały tu pierwszeństwo przed oceną kreacji inżynierskiej pod kątem nowatorstwa technik i technologii.
Z drugiej strony - nie trudno spostrzec, że walory estetyczne są tu pochodną i architektonicznej, i inżynierskiej kreacji. Taki, a nie inny pomysł architektoniczny jest zawsze zasługą wyobraźni architekta i umiejętności zastosowania innowacyjnej technologii. Tak naprawdę owe obiekty budowlane - zakwalifikowane przez jurorów do ogólnej i w tym wypadku w pewnym sensie umownej kategorii wież - zwróciły uwagę oceniających tym, że zaintrygowały ich z racji oryginalności i piękna kształtu. Ale także tego, że przy określonej "nietuzinkowej konstrukcji" należało zastosować równie oryginalne techniki jej realizacji. A to zadanie należy już wyłącznie do inżynierów. I jest tylko ich zasługą.
Wśród pokrótce przedstawionych obiektów jest konstrukcja z Polski - zbiornik wieżowy ze stali o kształcie opony, który może także dzięki temu rankingowi będzie uważany za jedną z najbardziej charakterystycznych, a jednocześnie osobliwych polskich budowli. I miejmy nadzieję, że jednocześnie znaną - nie tylko wśród specjalistów - także poza granicami kraju wizytówką dobrych tradycji polskiego sektora konstrukcji stalowych, sięgającą minionego stulecia.
Powód do dumy
Wszyscy zdajemy sobie sprawę, jakie niebagatelne znaczenie ma promocja dokonań techniki polskiej w czasach niesłabnącej "mody na industrial", czyli na turystykę szlakami zabytków techniki i przemysłu. Na pewno taki fakt bardzo cieszy i nikt nie będzie próbował negować faktu, że ciechanowski obiekt zasłużył na tak wysoką ocenę. Żyjemy w epoce mediów. Jest więc powiedzenie, iż jeśli czegoś nie opisano w mediach, to tego najzwyczajniej... nie ma. Twierdzenie to znajduje swoje głębokie reperkusje społeczne (i polityczne też!).
Tym bardziej redakcja "Konstrukcji Stalowych" nie chce umniejszenia znaczenia tego faktu. To na pewno niekwestionowany zaszczyt dla polskich projektantów sektora konstrukcji stalowych. Konstrukcja, o której tutaj piszemy na pewno - z racji swych bezsprzecznych walorów architektonicznych i oryginalnych rozwiązań technicznych - w pełni zasługuje na owo wysokie wyróżnienie. Dlatego należy się cieszyć, iż konstrukcja będąca dziełem polskich inżynierów zwróciła uwagę za granicami Polski i wzbudziła tak duże zainteresowanie. Jest to obiekt, który może turystę zaintrygować, a fotografika twórczo zainspirować. Analogicznie do budowli, której w rankingu przyznano palmę pierwszeństwa.
W rankingu wygrała Ivy Tower znajdująca się w Brugii (Belgia). Wieża Ivy pokryta bluszczem, dzięki któremu najpiękniej wygląda jesienią, gdy liście winorośli przybierają różne kolory - tak redaktorzy serwisu opisują piękno owej wieży, która zdobyła pierwsze miejsce w rankingu. Można wejść na szczyt wieży bez trudności, acz po wąskich schodach, ale i tak większość turystów zadowala się tylko robieniem "z dołu" zdjęć samej sylwetki wieży. Faktycznie jest ona wyjątkowo urokliwa z racji porastającego ją bluszczu, zwłaszcza kiedy mieni się wszystkimi kolorami jesieni. I trzeba przyznać, że wtedy prezentuje się przepięknie. Obecnie wieża jest jednym z obiektów Gruuthuse Museum Tower. W minionym roku przeprowadzano tam prace restauracyjne i placówka była wtedy nieczynna. Muzealna kolekcja sztuki zdobniczej i użytkowej z XIII - XIX w. została na nowo udostępniona zwiedzającym w 2014 roku. Można ją zobaczyć, oczywiście po wykupieniu biletu w cenie 8 euro. Można mniemać, że zwycięstwo w rankingu na pewno przysporzy wieży nowych gości. Efekt promocyjny uzyskania pierwszej pozycji "murowany".
Stąd od razu nasuwa się pytanie - co przyniesie miano laureata w światowym rankingu dla polskiej konstrukcji stalowej?
Inżynierskie ogląd
Trudno w wypadku konstrukcji ciechanowskiej mówić o wieży ciśnień. Jest to bowiem konstrukcja zaplanowana i wykonana jako wieżowy zbiornik, tzw. wyrównawczy. Nazwa wieża ciśnień na oznaczenie tego obiektu jest nieprawidłowa i na określenie tej konstrukcji należy używać nazwy fachowej, acz ta potoczna jest o wiele bardziej popularna. Wszystkich zainteresowanych odsyłamy do publikacji pani Ewy Supernak (będącej zarazem tekstem jej dysertacji doktorskiej) pn. "Wieże ciśnień oraz zbiorniki wieżowe - analiza ich konstrukcji i możliwości ich rewaloryzacji". Obiekt w Ciechanowie miał służyć do zabezpieczenia prawidłowego działania sieci wodociągowej w dzielnicy przemysłowej tego miasta.
Stalowa wieża o kształcie opony osadzonej na hiperboloidzie dwupowłokowej jest zbiornikiem wyrównawczym zaprojektowanym przez warszawskiego architekta Jerzego Michała Bogusławskiego w 1972 r., przy współudziale konstruktora dr inż. Jerzego Wilbika, inż. Stanisława Gajowniczka, inż. Bohdana Szczęszeka oraz inżyniera sanitarnego Ryszarda Czugajewskiego. Technologię opracował inż. Stanisław Majkowski.
Projekt powstawał w Biurze Projektowo-Badawczym Budownictwa "Miasto Projekt Mazowsze" w Warszawie we współpracy z Wydziałem Budownictwa Politechniki Warszawskiej. Projekt był też konsultowany z Mostostalem Warszawa. Konstrukcja została wykonana i zmontowana w 1976 roku przez Mostostal w Płocku. Zbiornik wieżowy na wodę ma pojemności 1560 m3. Jego podporę stanowi hiperboloida dwupowłokowa (tzn. ma powierzchnie składające się wyłącznie z prostych). Ten typ konstrukcji został opracowany w 1896 roku przez rosyjskiego uczonego i wynalazcę Władimira Grigoriewicza Szuchowa (1853 - 1939)
Ciechanowiecki zbiornik oparty jest na konstrukcji 64 prostych stalowych rur o średnicy 20 cm każda i nachylonych pod kątem 60 stopni. Rury mają wysokość 22 m. Zwieńczeniem konstrukcji jest umiejscowiony na samej górze torus o średnicy 7 m.
Pompy i zawory znajdują się w podziemnej komorze umieszczonej w płycie fundamentowej. Obiekt posadowiony został na najwyższej kondygnacji miejskich wodociągów (wieża stoi na jednym z najwyżej położonych miejsc w okolicy, 143 m n.p.m.), w rejonie ulic Płockiej i Granicznej.
Nagrodzony - niewykorzystany
Ciechanowski zbiornik wieżowy miał czas swej zasłużonej, ale krótkotrwałej chwały jeszcze w Polsce Ludowej, kiedy jego fotografia ozdobiła okładkę pisma specjalistycznego. "Projektowanie Konstrukcyjne".
Także nasze czasopismo "Konstrukcje Stalowe" już w okresie III RP opublikowało artykuł Jerzego Ziółki i Ewy Supernak poświęcony zbiornikom wieżowym, gdzie zwrócono uwagę na nowatorski charakter konstrukcji ciechanowskiego obiektu.
W 1977 roku uhonorowano twórców zbiornika Nagrodą Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych za wybitne osiągnięcie twórcze w dziedzinie architektury i budownictwa. Główny projektant, mgr inż. Jerzy Michał Bogusławski, oprócz nagrody zespołowej otrzymał 15 września 1997 roku list gratulacyjny od wojewody ciechanowskiego za wybitne osiągnięcie w dziedzinie architektury:
- W związku z przyznaniem przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych nagrody za projekt zbiornika wyrównawczego w Ciechanowie, stanowiący wybitne osiągnięcie twórcze w dziedzinie architektury i budownictwa, składam Obywatelowi gratulacje z okazji zaszczytnego wyróżnienia. Jednocześnie wyrażam nadzieję, że zrealizowany obiekt, jednoczący w sobie cechy unikalnej konstrukcji i architektury, stanie się w panoramie miasta wojewódzkiego akcentem symbolizującym jego nowoczesny rozwój.
Należy zaznaczyć, iż w 1984 roku na Międzynarodowych Targach w Damaszku, Mostostal oferował projekt zbiornika ciechanowskiego do realizacji w Syrii. Natomiast w Tarnowie wybudowano zbliżony w formie geometrycznej do konstrukcji ciechanowskiej zbiornik wieżowy, który nadal jest w eksploatacji.
Zbiornik w Ciechanowie przeszedł pozytywnie próby wytrzymałościowe, ale później nie był eksploatowany. Dlatego projektant J. M. Bogusławski przedstawił konkretny pomysł rewitalizacji obiektu. Odwiedził Ciechanów i zaproponował, aby obiekt służył, jako placówka kulturalna, na przykład centrum edukacyjne pod nazwą "Szalonej Wieży Matematyków." Był zdania, że: - Można umieścić wewnątrz torusa kawiarnię widokową, z wystawą o tematyce matematycznej. Komunikację pionową zapewniłby szybkobieżny dźwig osobowy. Na parterze natomiast mogłaby powstać sala wykładowa.
Konsultacje przeprowadzone z konstruktorami zbiornika wieżowego w Ciechanowie potwierdziły techniczną możliwość rewaloryzacji konstrukcji i przeznaczenia jej na cele edukacyjno - gastronomiczne. Propozycja architekta i specjalistów konstrukcji stalowych zaowocowała tylko tym, że w ramach projektu "Ciechanów - miasto sztuki" w 2008 roku zbiornik wieżowy został iluminowany podczas jednej z imprez festiwalowych. Można jeszcze teraz fragment tego świetlnego pokazu zobaczyć na You Tube. Było to jednak okazjonalne i jak dotąd jedyne wykorzystanie obiektu do celów kulturalnych. Tymczasem w Ciechanowie nadal nie ma lepszego miejsca na urządzenie platformy widokowej. Z uwagi na brak inwestorów owe wcześniejsze pomysły, aby obiekt techniczny zamienić na oświatowy, czy kulturalny, a nawet handlowy nie zmaterializowały się i zbiornik wieżowy pozostał nadal nie wykorzystany. Taka była sytuacja przed umieszczeniem ciechanowskiego zbiornika na światowej liście. Czy teraz duże, medialne zainteresowanie wyzwoli inicjatywę i wyrównawczy zbiornik wieżowy w Ciechanowie przestanie ulegać dewastacji i dalszej degradacji?
Turystyce industrialnej - nie?
Ciechanowianie, ze względu na charakterystyczny kształt konstrukcji, nazwali wieżowy zbiornik wyrównawczy pucharem prezydenta miasta. Jaki jest zatem ich stosunek do technicznej osobliwości swego grodu? Jak zwykle zdania są podzielone. Nie przeważają jednak mocno pesymistyczne głosy. Mieszkańcy Ciechanowa mocno zżyli się już ze swoim "pucharem prezydenta." Dlatego najczęściej formułują takie opinie: - Nie wyobrażam sobie zniknięcia wieży ciśnień z panoramy miasta.
Nie ma co do tego wątpliwości, że konstrukcja stanowi jedną z najciekawszych budowli hydrotechnicznych nie tylko w Polsce, a można rzec - chyba bez przesady, iż jest jedną z ciekawszych w Europie, a może i w świecie. Zauważyli to inni. Na razie jeszcze piszemy, że stoi. Obyśmy nie musieli pisać za lat kilka, że stalowej konstrukcji już fizycznie nie ma i pozostanie tylko na kartach historii techniki. Wydaje się, że o ten nietuzinkowy "stalowy puchar prezydenta" powinny zadbać władze samorządowe przy powszechnym poparciu wszystkich mieszkańców Ciechanowa.
KOMENTARZE (0)
Do artykułu: Niezwykła "wieża" z Ciechanowa